Technik Masażu Id

Aby dobrze poznać zagadnienie segregacji odpadów warto zapoznać się z powszechnie stosowanym nazewnictwem. Oto pojęcia z jakimi najczęściej spotykamy się poruszając temat:
Kompost to naturalny nawóz wytworzony podczas mikrobiologicznego rozkładu substancji organicznych, pochodzących z odpadków gospodarstwa.
Kompostowanie to naturalny proces stale przebiegający w środowisku tworzącym zamknięty pierścień obiegu substancji organicznej w przyrodzie. Podczas kompostowania odpady są przetwarzane na materiał użytkowy, nieszkodliwy pod względem sanitarnym, czyli kompost. Proces ten polega na tlenowym rozkładzie związków organicznych zawartych w odpadach komunalnych i przekształceniu ich w substancje humusowe, stanowiące nawóz organiczny. Do kompostowania nadają się również odpady z przemysłu spożywczego. Redukcja masy odpadów w przypadku tego procesu wynosi około 40-50%. Odpowiednio urządzona i eksploatowana kompostownia nie ma negatywnego wpływu na środowisko. Istnieją różne techniki uzyskania kompostu, jedną z najpopularniejszych jest kompostowanie w pryzmach.
Magazynowaniu odpadów jest to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem.
Odpady są to materiały i substancje stałe i ciekłe (z wyjątkiem ścieków), powstałe wskutek działalności człowieka (dzielą się na odpady przemysłowe i komunalne)
Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, są nimi również odpady których składu nie zalicza się do odpadów niebezpiecznych niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Odpady medyczne to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.
Odpady niebezpieczne to produkty, substancje, preparaty chemiczne zakwalifikowane jako bardzo toksyczne, toksyczne, rakotwórcze.
Odpady ulegające biodegradacji są to takie odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów.
Recykling (ang. recycling od recycle 'zawracać do obiegu'), powtórne wykorzystywanie substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym, w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu takim jak pierwotny lub innym.
Segregacja odpadów to podział odpadów według rodzaju materiału z jakiego zostały wykonane; oddzielenie materiałów nadających się do powtórnego wykorzystania.
Składowisko odpadów to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów, jest miejscem składowania odpadów komunalnych (nieprzemysłowych). Powinno być zlokalizowane na terenie specjalnie do tego przeznaczonym, gdzie przebieg składowania odpadów będzie pod kontrolą
Spalarnia odpadów to specjalna instalacja, w której zachodzi termiczne (tzn. w wysokich temperaturach) przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia. Surowce wtórne surowce, które można poddać ponownemu wykorzystaniu. Zalicza się do nich: szkło, papier, metale (najczęściej puszki), plastik.
Utylizacja (fr. utilisation) wykorzystywanie odpadów przemysłowych, do dalszego przerobu i produkcji z nich czegoś nowego.
Zbieranie odpadów to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów. Zbieranie ma na celu przygotowanie odpadów do ich transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania.
Segregacja odpadów – metoda usprawniająca utylizację oraz odzysk odpadów.
Odpady są jednym z najważniejszym problemów środowiskowych w Polsce i na świecie. W Polsce obecnie wytwarza się 135 milionów ton odpadów. W tym 124 milionów ton to odpady przemysłowe, a 11 milionów ton odpadów to odpady komunalne. A więc średnio każdy Polak wytwarza około 300 kg odpadów komunalnych rocznie, zaś w Unii Europejskiej średnio 360-620 kg na osobę na rok.
Odpady możemy podzielić na:
odpady przemysłowe
odpady komunalne
odpady niebezpieczne
Segregacja odpadów komunalnych (śmieci wytworzone w domach) to zbieranie odpadów do specjalnie oznakowanych pojemników, z podziałem na rodzaj materiałów (surowców), z jakiego zostały wyprodukowane. Segregacja u źródła to selekcja odpadów prowadzona jest w miejscu naszych, gospodarstw domowych. Segregacji odpadów jest jedną z metod ograniczenia ilości odpadów podlegających utylizacji (np. składowaniu) przez odzysk surowców nadających się do ponownego użytku lub przetworzenia i wykorzystania przy produkcji nowych materiałów (recykling).
Natomiast segregacja odpadów w gminach prowadzona jest jako segregacja workowa lub kontenerowa. Segregacja workowa polega na zbieraniu odpadów do specjalnie dostarczonych przez gminę worków plastikowych i wprowadzona jest głównie na osiedlach domów jednorodzinnych.
Segregacja kontenerowa dotyczy w większości osób mieszkających w blokach i kamienicach, gdzie ustawione są zestawy kontenerów. Odpady niebezpieczne mogą być składowane jedynie na specjalnych składowiskach lub na odpowiednio zabezpieczonych częściach składowisk komunalnych. Segregacja i recykling odpadów pozwala na:
przetworzenie i wykorzystanie surowca wtórnego na nowe materiały,
oszczędzanie miejsca na składowanie,
ograniczenie ilości wprowadzonych szkodliwych trudno ulegających rozkładowi odpadów,
ograniczenie zużycia surowca naturalnego,
oszczędzanie zużycia energii,
ograniczenia zanieczyszczeń do atmosfery,
ograniczenie ilości odpadów i ścieków.
recycling) - jedna z kompleksowych metod ochrony środowiska naturalnego. Jej celem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.
Według ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U. 2001 nr 62 poz. 628) pod pojęciem recyklingu "rozumie się taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii."
Zasadą działania recyklingu jest maksymalizacja ponownego wykorzystania tych samych materiałów, z uwzględnieniem minimalizacji nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są surowce naturalne, które służą do ich wytworzenia oraz surowce służące do ich późniejszego przetworzenia.
Recykling odbywa się w dwóch obszarach: produkowania dóbr oraz późniejszego powstawania z nich odpadów. Założenia recyklingu zakładają wymuszanie odpowiednich postaw producentów dóbr, sprzyjających produkcji materiałów jak najbardziej odzyskiwalnych oraz tworzenie odpowiednich zachowań u odbiorców tych dóbr.
Recykling jest systemem organizacji obiegu materiałów, które mogą być wielokrotnie przetwarzane. W skład systemu wchodzą elementy:
Właściwa polityka ustawodawcza państwa sprzyjająca recyklingowi,
Rozwój technologii przetwarzania odpadów, przede wszystkim w celu wykorzystania jak największej ich części,
Projektowanie dóbr z możliwie najszerszym wykorzystaniem w nich materiałów podatnych na recykling,
Projektowanie dóbr możliwie jednorodnych materiałowo, co upraszcza ich późniejszy demontaż i segregację odpadów.
Projektowanie dóbr będących połączeniem różnych materiałów w taki sposób, aby ich poźniejsze rozdzielenie na elementy zbudowane z jednorodnych materiałów było maksymalnie ułatwione,
Projektowanie dóbr w taki sposób, aby jak najwięcej ich części składowych nadawało się do powtórnego wykorzystania bez przetwarzania lub przy minimalnych nakładach na doprowadzenie do postaci pełnowartościowej,
System oznaczania zarówno opakowań produktów, jak i elementów składowych tych produktów, w celu ułatwienia rozpoznawania i segregacji odpadów.
Edukacja proekologiczna społeczeństwa oraz promowanie i organizacja zachowań proekologicznych,
Logistyka sortowania, gromadzenia i odbioru zużytych dóbr oraz ich elementów składowych,
Przetwarzanie (uprzednio przygotowanych) odpadów i odzyskiwanie z nich surowców.
Ciekawostki [edytuj
Jak segregować odpady
Niejednokrotnie do pojemników przeznaczonych do segregacji odpadów wrzucamy rzeczy, które nie powinny się tam znaleźć. Warto wiedzieć, gdzie co wrzucać, żeby chronić środowisko i pomagać, zamiast utrudniać pracę innym.


PAPIER


WRZUCAMY

NIE WRZUCAMY
gazety, książki, zeszyty
katalogi, prospekty, foldery
torby, worki papierowe
tektura i kartony

kalki
zabrudzony i tłusty papier np. z masła, margaryny
opakowania po jajkach
kartony po napojach


SZKŁO BEZBARWNE I SZKŁO KOLOROWE

WRZUCAMY

NIE WRZUCAMY
opakowania szklane bezbarwne, tj. butelki, słoiki, wolne od zanieczyszczeń metalami i tworzywami

lustra i szkło zbrojone
szyby samochodowe i okienne
fajans i porcelana
zużyte żarówki, lampy jarzeniowe
szkło nietłukące typu: Duralem, Arcoroc, Vereco


PLASTIK I PUSZKI

WRZUCAMY

NIE WRZUCAMY
butelki typu PET, opakowania po płynach i napojach
opakowania tekturowe po napojach
pojemniki po art. sypkich
art. gospodarstwa domowego z tworzyw sztucznych
folie
puszki po napojach, sokach
drobny złom żelazny metali kolorowych

art. wykonane z połączeń tworzyw sztucznych z innymi materiałami
pojemniki po produktach mlecznych
art. jednorazowego użytku
styropian
puszki po farbach i lakierach
pojemniki po aerozolach


Odpady drzewne powstają u producentów i użytkowników wyrobów bazujących na przerobie surowca drzewnego, materiałów tartych i materiałów drewnopodobnych. Można je podzielić na odpady poprodukcyjne i odpady poużytkowe.
Z punktu widzenia zagrożenia dla środowiska odpady drzewne można podzielić na odpady czystego drewna oraz odpady zanieczyszczone chemicznie.
Zagospodarowanie odpadów drewna naturalnego nie stanowi problemu; w zasadzie wszystkie odpady tego typu wykorzystywane są do we wtórnym obiegu.
Zagospodarowanie drzewnych odpadów zawierających produkcyjne domieszki syntetycznych związków chemicznych są poważnym problemem dla wielu zakładów ze względu na możliwość skażenia środowiska.

Opakowania drewniane występujące w obrocie to różnego rodzaju skrzynki, klatki i łubianki, a także palety drewniane (od 2004 r. palety nie będą objęte obowiązkiem recyklingu). Poza opakowaniami wykorzystywanymi w eksporcie, duża część opakowań drewnianych to opakowania wielokrotnego użytku, o różnym okresie użytkowania. Ilość odpadów poużytkowych z opakowań drewnianych wynosi około 500 tys. Mg, z czego około 80% to odpady z palet drewnianych. Aktualna struktura i dotychczasowe trendy w zużyciu opakowań drewnianych pozwalają przewidywać, że ilość ta w najbliższych latach nie ulegnie większym zmianom. Od kilku lat zużycie opakowań drewnianych jest bowiem ustabilizowane, natomiast wzrasta produkcja i eksport palet.

Drewno ze zużytych opakowań i palet drewnianych to różnego rodzaju listwy i deski, które mogą być wykorzystane jako materiał do produkcji małych wyrobów drzewnych, płyt pilśniowych lub wiórowych lub masy celulozowej. Płyty pilśniowe są wytwarzane ze spilśnionych włókien drzewnych, zmieszanych z klejami i impregnatami, sprasowanych pod ciśnieniem. Płyty wiórowe natomiast są wytwarzane z wiórów drzewnych zmieszanych z klejami i sprasowanych. Drewno poużytkowe może być także wykorzystane do produkcji płyt czy mas celulozowych, jeśli nie zawiera gwoździ, jak również nie jest silnie zabarwione czy impregnowane. Te formy przetwórstwa wymagają selektywnej zbiórki drewna poużytkowego. Takiego systemu w Polsce praktycznie nie ma. Drewno poużytkowe często jest używane w gospodarstwach domowych jako opał. Może być oczywiście również wykorzystane do spalania z odzyskiem energii. Sposobem unieszkodliwienia odpadów drewnianych jest także kompostowanie, jednak ze względu na przydatność drewna do recyklingu materiałowego czy odzysku energii, nie jest to sposób zalecany. Trudności w recyklingu tego rodzaju odpadów wynikają przede wszystkim z ich rozproszenia i konieczności usunięcia zanieczyszczeń metalowych.
MECHANICZNO-BIOLOGICZNE
PRZETWARZANIE ODPADÓW W SIEDLCACH [1]
 
W ostatnich dniach września Elektrim Megadex wygrał przetarg na budowę Zakładu Utylizacji Odpadów (ZUO) w Woli Suchożebrskiej k/Siedlec. Przetarg oparty był na projekcie budowlanym opracowanym przez Elektrim Megadex SA. W ciągu 30 miesięcy ma zostać wybudowany i uruchomiony zakład utylizacji, który pracować będzie w oparciu o technologię tzw. suchej fermentacji odpadów. Dostawcą francuskiej technologii VALORGA, stanowiącej serce zakładu, będzie niemiecka firma Babcock Borsing Power Environment (Steinmüller Rompf Wassertechnik GmbH&Co.).
 
Wprowadzane ograniczenia w składowaniu odpadów nieprzetworzonych i zawierających części organiczne, mogące ulegać rozkładowi spowodowały wzrost zainteresowania mechaniczno-biologicznymi metodami unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Do tych metod należy zaliczyć również technologię zastosowaną w ZUO dla Siedlec.
W nowobudowanym zakładzie, zlokalizowanym na terenie istniejącego składowiska, przerobowi poddawane będą zmieszane odpady komunalne oraz odpady selektywnie gromadzone. Dowożone będą odpady z miasta Siedlce oraz kilku gmin powiatu siedleckiego. Łączna ilość odpadów przewidzianych do unieszkodliwienia w ZUO to blisko 33 000 t/rok. Przy tak zaprojektowanej wydajności, przewiduje się, że w wyniku prowadzonych procesów technologicznych produktami końcowymi będą przede wszystkim: kompost, surowce wtórne (tworzywa sztuczne, szkło, metale, papier, tekstylia), biogaz, odpady problemowe (w tym odpady niebezpieczne), ścieki, oraz balast przeznaczony do składowania. (patrz rys.1)

Rysunek 1.
Zakładany udział procentowy produktów końcowych procesu unieszkodliwiania odpadów komunalnych w ZUO w Siedlcach
Przez ubytek masy należy rozumieć zmniejszenie masy wprowadzanych odpadów na rzecz powstających w wyniku procesów fermentacji i stabilizacji tlenowej produktów: biogazu, ścieków i odparowanej wody.
Przyjęcie odpadów
Pierwszym etapem unieszkodliwiania odpadów będzie ich wstępny rozdział zaraz po wjeździe na teren zakładu. Każda partia odpadów będzie ważona przy użyciu wagi samochodowej stanowiącej istniejący element infrastruktury. Szkło, plastiki i metale pochodzące z selektywnej zbiórki trafią do specjalnych boksów, papier i tektura gromadzone selektywnie będą kierowane do magazynu makulatury w hali wielofunkcyjnej. Natomiast odpady wielkogabarytowe znajdą się w przeznaczonym do ich gromadzenia boksie, a odpady komunalne zmieszane będą rozładowywane na płycie w punkcie przyjęć odpadów w hali wielofunkcyjnej. Ostatnia grupa - odpady z pielęgnacji zieleni miejskiej będą zrzucane bezpośrednio do zasobni rozdrabniacza.
Sortowanie
Odpady selektywnie gromadzone w miejscu powstawania, magazynowane w boksach, będą sukcesywnie transportowane przy pomocy ładowarki do hali i sortowane na linii sortowniczej. Wydzielone frakcje surowców wtórnych będą magazynowane w postaci sprasowanych bel w wydzielonym boksie na zewnątrz hali i oczekiwać będą na wywóz przez odbiorców.
Wydzielone zanieczyszczenia jako produkt uboczny sortowania gromadzone będą w kontenerze i okresowo wywożone na składowisko.
Zmieszane odpady komunalne będą rozładowywane bezpośrednio na płycie w części hali przeznaczonej na przyjęcie i rozładunek odpadów, skąd bezpośrednio systemem przenośników będą podawane do linii sortowniczej. W miejscu rozładunku będzie następować wstępne wydzielenie odpadów problemowych.
Dalej odpady poprzez kabinę wstępnego sortowania, gdzie nastąpi dalsze wydzielenie odpadów problemowych i niebezpiecznych, oraz rozrywacz worków trafią do sita bębnowego.
Frakcja podsitowa 0-20 mm odbierana będzie przenośnikiem taśmowym i gromadzona w kontenerze. Frakcja ta składa się głównie z piasku i popiołu oraz w niewielkim stopniu z innych drobnych części nieorganicznych i organicznych. Kontener wywożony będzie okresowo przez samochód hakowy i opróżniany na składowisku. Odpad ten może być wykorzystywany jako tzw. przekładka na składowisku.
Frakcja podsitowa 20-100 mm, z uwagi na dużą zawartość części organicznych, będzie oczyszczana z materiałów przeszkadzających (m.in. metali, plastików, części mineralnych) i, po rozdrobnieniu do wielkości poniżej 40 mm, transportowana do instalacji fermentacji.
Frakcja nadsitowa >100 mm odbierana będzie przenośnikiem taśmowym i transportowana do kabiny sortowniczej w celu wydzielania z niej surowców wtórnych, które będą prasowane i belowane (segregacja pozytywna). Balast z sortowania będzie wywożony na składowisko, przy czym przewiduje się możliwość jego prasowania i belowania.
Fermentacja metanowa
Zastosowana technologia "suchej" fermentacji metodą VALORGA jest procesem jednostopniowym. Oznacza to, że cały proces biochemiczny fermentacji od hydrolizy do metanogenezy (produkcji biogazu) przeprowadzany jest w jednej komorze fermentacji. Proces prowadzony jest w warunkach beztlenowych przy zawartości suchej masy rzędu 25-35%. Tak duża zawartość suchej masy odróżnia proces ten od tzw. "mokrej" fermentacji, gdzie uwodnienie wynosi ok. 95%. Dzięki temu metoda ta wymaga znacznie mniejszych objętości fermentatora, a co za tym idzie mniejszych ilości doprowadzonej energii cieplnej.
Z uwagi na temperaturę utrzymywaną w komorze fermentacji (37(C) proces ten należy zaliczyć do fermentacji mezofilnej.
Tabela 1. Parametry procesu Valorga dla ZUO w Siedlcach.
Wyszczególnienie
Jednostka
Wartość
czas przebywania w komorze fermentacyjnej
tygodnie
2-4
produkcja biogazu
Nm3/t wsadu
130
zużycie energii:
elektrycznej
cieplnej

kWh/t wsadu
kWh/t wsadu

40
20
czas dojrzewania w procesie tlenowym
dni
10
dojrzałość kompostu
klasa
V*
* stosownie do norm niemieckich
Technologia VALORGA składa się z następujących etapów:
przygotowanie i wprowadzenie wsadu do komory fermentacji,
fermentacja w komorze fermentacji oraz recyrkulacja przefermentowanego materiału i biogazu,
obróbka końcowa produktów fermentacji.
Rozdrobniony materiał organiczny z sortowni trafia poprzez zbiornik buforowy prosto do specjalnej pompy tłoczącej, której zadaniem jest przygotowanie i wprowadzenie wsadu do komory fermentacji. W urządzeniu tym następuje jednocześnie automatyczne zwilżenie odpadów (odciekiem z odwodnionego materiału pofermentacyjnego) oraz podgrzanie za pomocą wtryskiwanej pary wodnej.
Cechą charakterystyczną procesu fermentacji stałych odpadów komunalnych może być niebezpieczeństwo ścierania (warunki abrazyjne) wewnętrznych elementów komory fermentacji. Zastosowana w metodzie VALORGA komora fermentacji pozbawiona jest jakichkolwiek urządzeń mechanicznych. Mieszanie materiału następuje za pomocą specjalnego systemu dysz gazowych umieszczonych w dnie zbiornika. Sekwencyjne wtryskiwanie pod wysokim ciśnieniem biogazu, łącznie z wtłaczaniem wsadu pompą, pozwala na przemieszczanie materiału wewnątrz reaktora. Wykorzystanie biogazu do mieszania skutkuje brakiem konieczności zamontowania otworów i włazów dla okresowej konserwacji zbiornika.
Ponadto komora przedzielona jest do 2/3 średnicy pionową ścianą, a otwory wprowadzający i odprowadzający umieszczone są przy dnie fermentatora po obu stronach ściany. Ściana ta wymusza okrężny przepływ substancji fermentującej, co powoduje, że odpady mogą być odprowadzone z fermentatora dopiero po pokryciu całej jego powierzchni. Ta specjalna geometria zbiornika, wraz z częściową recyrkulacją substancji fermentującej, gwarantują, że czas przebywania odpadów w fermentatorze wyniesie minimum 2 tygodnie. Jest to warunek konieczny higienizacji substancji fermentującej i produktu końcowego. Dla zapewnienia optymalnego poziomu degradacji w fermentatorze niezbędna jest bowiem homogenizacja substancji.
Powstający w procesie biogaz, jak zostało wspomniane wcześniej, częściowo jest zawracany do procesu natomiast reszta przeznaczona jest do wykorzystania energetycznego.
Osad pofermentacyjny podlega dwustopniowemu odwanianiu na prasach. Odwodniony osad stanowiący tzw. "świeży kompost" automatycznie transportowany jest przenośnikami do instalacji stabilizacji tlenowej kompostu.
Powstający w procesie odwadniania odciek służy do zwilżania wsadu, natomiast jego nadmiar odprowadzany jest do oczyszczalni ścieków.
Stabilizacja tlenowa
Świeży kompost z procesu fermentacji transportowany będzie zamkniętymi przenośnikami do jednego z dwóch dynamicznych modułów kompostowniczych. Proces kompostowania (tlenowej stabilizacji) prowadzony będzie poprzez okresowe mieszanie (kilka razy na dobę) i przerzucanie materiału zawartego w module dzięki ruchomej podłodze i systemowi przenośników śrubowych oraz poprzez intensywne napowietrzanie. Po okresie około pięciu dni materiał trafia do drugiego modułu pełniącego tę samą funkcję by łącznie po okresie około 10 dni zostać automatycznie wyładowanym na placu do obróbki i składowania kompostu.
Gotowy kompost podlegać będzie następnie frakcjonowaniu na sicie i składowaniu przed dystrybucją
do odbiorców.
Obiekty towarzyszące
Wszystkie procesy technologiczne unieszkodliwiania odpadów prowadzone będą w zamkniętych budynkach, a powietrze z instalacji wentylacji kierowane będzie do biofiltra. Zadaniem biofiltra jest oczyszczanie powietrza m.in. z odorów przed emisją do atmosfery.
W ramach budowy ZUO przewiduje się również wykonanie odgazowania zamkniętej części składowiska. Biogaz uzyskany ze składowiska wymieszany zostanie z biogazem pochodzącym z procesu fermentacji w zbiorniku biogazu, celem jego uśrednienia przed dalszym wykorzystaniem.
Spośród obiektów towarzyszących wymienić również należy zespoły prądotwórcze opalane biogazem. Zastosowano urządzenia z odzyskiem energii cieplnej, co zapewni ogrzewanie pomieszczeń administracyjno-socjalnych i zaopatrzenie w ciepłą wodę użytkową zakładu. Uzyskana energia elektryczna wykorzystywana będzie na bieżącą pracę zakładu, natomiast jej nadwyżka sprzedawana do sieci energetycznej.
Ponadto na terenie ZUO przewiduje się budowę obiektów infrastruktury towarzyszącej takich jak: portiernia, zaplecze administracyjno-socjalne, zaplecza techniczne, zaplecze warsztatowo-garażowe, stacja transformatorowa, sieci, zbiorniki na ścieki, myjnia kół pojazdów, drogi, place i parkingi.
Zalety zaprojektowanych rozwiązań
Podstawowym założeniem projektowym Zakładu Utylizacji Odpadów dla Siedlec było zastosowanie takich technologii, które pozwolą na dostosowanie w krótkim okresie gospodarki odpadami do wymogów Unii Europejskiej. Chodzi tu głównie o warunek narzucający zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowisko. Drugim warunkiem, równie istotnym, a postawionym przez Inwestora było wydłużenie czasu eksploatacji istniejącego składowiska oraz zbudowanie zakładu na bardzo małej działce na terenie składowiska.
Zaprojektowane dla ZUO rozwiązania technologiczne posiadają wiele zalet. Należy do nich: przetworzenie części organicznych odpadów komunalnych na kompost i biogaz, zmniejszenie masy kierowanych na składowisko odpadów o około 40% oraz blisko 3-krotne wydłużenie jego żywotności. Znacznie mniejsze zapotrzebowanie terenu w stosunku do kompostowni, dodatni bilans energetyczny zakładu (nadwyżka energii elektrycznej pokryłaby zapotrzebowanie około 400 gospodarstw domowych). Istotną zaletą jest również hermetyzacja procesów i eliminacja emisji odorów.
O wyborze technologii Valorga (w zestawieniu z technologiami mokrymi) zadecydowały przede wszystkim następujące argumenty: znacznie prostsze przygotowanie odpadów przed fermentacją oraz odwadnianie po fermentacji, relatywnie mała objętość komory fermentacyjnej (z uwagi na znacznie mniejsze uwodnienie fermentowanego materiału), mniejsze zużycie energii oraz mniejsze zużycie wody, a co za tym idzie mniejsza ilość ścieków pofermentacyjnych.
Projektując i przystępując do realizacji Zakładu Utylizacji Odpadów dla Siedlec firma Elektrim-Megadex ma na uwadze wdrażanie nowoczesnych i efektywnych technologii gospodarki odpadami w Polsce.
 
Choroba zawodowa - choroba spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstaje wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).
Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.
Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.
Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:
choroba mikrofalowa
gorączka metaliczna
ołowica
pylica
rozedma płuc
zespół cieśni nadgarstka
Czynniki szkodliwe w środowisku pracy - to czynniki, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do powstania choroby zawodowej lub innego schorzenia związanego z wykonywaną pracą.
Ważniejsze czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy:
* substancje chemiczne (toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze),
* pyły przemysłowe (zwłókniające, rakotwórcze, itp.),
* hałas (dźwięki słyszalne, infradźwięki, ultradźwięki),
* wibracja (drgania miejscowe, ogólne),
* mikroklimat (zimny, gorący),
* niedostateczne oświetlenie stanowisk pracy,
* promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe i podczerwone,
* pola elektromagnetyczne.

Ochrona zdrowia pracowników w środowisku pracy

W każdym zakładzie pracy - w zależności od charakteru pracy, produkcji czy technologii - mogą występować zagrożenia związane z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, będące przyczynami chorób zawodowych wśród pracowników.

Zapamiętaj!

Choroba zawodowa - to choroba spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia (np. chemicznych, fizycznych, biologicznych, alergizujących), występujących w środowisku pracy, wymieniona w wykazie chorób zawodowych.

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy - to czynniki, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do powstania choroby zawodowej lub innego schorzenia związanego z wykonywaną pracą.

Norma higieniczna - to prawnie ustanowiona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (natężenia) czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, z którą porównywane są wyniki pomiarów tego czynnika w celu oceny narażenia pracownika.

Narażenie zawodowe (ekspozycja) - to złożone pojęcie ilościowo-jakościowe, określające rodzaj i stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia oraz czas jego działania, zarówno w stosunku do zmiany roboczej, jak też długich okresów pracy.

Zagrożenie zdrowia czynnikami szkodliwymi - to taki stan środowiska pracy, który może spowodować chorobę (np. czynniki szkodliwe w stężeniu (natężeniu) przekraczającym najwyższe dopuszczalne wartości, tj. najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS), najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh), najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) i najwyższe dopuszczalne natężenie fizycznego czynnika szkodliwego (NDN), określone w obowiązujących normach higienicznych).

Stanowisko pracy - to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik wykonuje czynności zawodowe stale lub okresowo.

Środowisko pracy - to zbiór określonych przestrzennie lub organizacyjnie miejsc, w których pracownicy wykonują swoje czynności zawodowe.

Ważniejsze czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy:
* substancje chemiczne (toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze),
* pyły przemysłowe (zwłókniające, rakotwórcze, itp.),
* hałas (dźwięki słyszalne, infradźwięki, ultradźwięki),
* wibracja (drgania miejscowe, ogólne),
* mikroklimat (zimny, gorący),
* niedostateczne oświetlenie stanowisk pracy,
* promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe i podczerwone,
* pola elektromagnetyczne.

Obowiązki pracodawcy - mające na celu ochronę zdrowia pracowników w środowisku pracy - wynikają głównie z Kodeksu pracy (dział dziesiąty pt. "Bezpieczeństwo i higiena pracy").

Obowiązkiem pracodawcy jest między innymi:
* znać obowiązujące normatywy higieniczne (najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych),
* stale monitorować lub dokonywać okresowo na swój koszt badań i pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy,
* ustalić czas oddziaływania czynników szkodliwych,
* dokonać oceny i udokumentować ryzyko zawodowe występujące przy pracach w narażeniu na czynniki szkodliwe,
* stosować środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko związane z narażeniem na czynniki szkodliwe,
* informować pracowników o zagrożeniach i sposobie postępowania w celu jego ograniczenia lub uniknięcia.

Pracodawco pamiętaj!
Pomiary stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia wykonują laboratoria:
* Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub upoważnione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego;
* instytutów naukowych zajmujących się problematyką ochrony zdrowia (np. Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego, Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, Instytutu Medycyny Wsi w Lublinie),
* posiadające akredytację w zakresie badań czynników szkodliwych na stanowiskach pracy.

Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do wykonania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy.
Przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy dokonuje rozeznania:
*  procesów technologicznych i występujących w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy;
*  organizacji i sposobu wykonywania pracy.

Badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach, a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia.

W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym badania i pomiary przeprowadza się:
*  co najmniej raz na trzy miesiące - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach;
*  co najmniej raz na sześć miesięcy - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach;
*  w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika.

W przypadku występowania w środowisku pracy, innego niż określony powyżej, czynnika szkodliwego dla zdrowia, badania i pomiary przeprowadza się:
*  co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach;
*  co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach;
*  w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika.

W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia tego czynnika.
O wynikach przeprowadzonych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie, w sposób ustalony w danym zakładzie pracy, poinformować pracowników oraz umieszczać aktualne wyniki tych badań lub pomiarów na odpowiednim stanowisku pracy.
Obowiązkiem pracodawcy jest eliminowanie i ograniczanie oddziaływania czynników szkodliwych, możliwie do najniższego poziomu, poprzez:
* doskonalenie technologii i modernizowanie urządzeń produkcyjnych,
* utrzymywanie w stałej sprawności urządzeń eliminujących lub ograniczających szkodliwe czynniki w środowisku pracy,
* środki organizacyjne (metody pracy, ograniczenie czasu ekspozycji, przerwy w pracy itp.).

Zapamiętaj!
* Strefy pracy zagrożone hałasem, w których pracownicy obowiązani są stosować ochronniki słuchu, powinny być oznakowane i odgrodzone, a dostęp do nich ograniczony.
* W otoczeniu źródeł pól elektromagnetycznych należy wyznaczyć i oznakować obszary występowania silnych pól elektromagnetycznych - trzy strefy ochronne (niebezpieczna, zagrożenia, pośrednia).
* Strefy pracy, w których występuje narażenie na działanie pyłu azbestu należy oznakować znakami ostrzegawczymi i napisem "Uwaga- zagrożenie azbestem" oraz wydzielić i uniemożliwić dostęp osobom postronnym.

Pracodawca powinien poinformować pracowników o:
* potencjalnym zagrożeniu utraty zdrowia - w wyniku narażenia na czynniki szkodliwe,
* każdorazowo o fakcie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy,
* środkach podjętych przez zakład - w celu ograniczenia narażenia na czynniki szkodliwe,
* celowości stosowania środków ochrony indywidualnej, zmniejszających ryzyko utraty zdrowia,
* znaczeniu profilaktycznej opieki zdrowotnej pracujących, zapewnionej przez zakład,
* roli pracowników w minimalizacji skutków narażenia.

Obowiązkiem pracodawcy jest także nieodpłatne wyposażenie pracownika w środki ochrony indywidualnej oraz poinformowanie go o sposobach posługiwania się nimi.

Środki ochrony indywidualnej powinny:
* spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności (oznakowane znakiem bezpieczeństwa "B", a od dnia uzyskania przez Polskę członkostwa UE - znakiem "CE"),
* być prawidłowo dobrane do istniejącego zagrożenia,
* nie powodować same z siebie dodatkowego zagrożenia,
* być udostępnione w odpowiedniej ilości,
* być wybrane (typ) z uwzględnieniem stanu zdrowia pracownika i warunków istniejących w miejscu pracy,
* być użytkowane zgodnie z instrukcją podaną przez producenta.

Pracodawco pamiętaj! Stosowanie środków ochrony indywidualnej jest konieczne ze względu na ograniczenie wpływu czynników szkodliwych na organizm człowieka, ale decyzję taką należy podjąć w sytuacji, gdy narażenia na czynniki szkodliwe nie można wyeliminować innymi sposobami, na przykład przez zastosowanie środków ochrony zbiorowej.

Wskazówki dla pracowników

Pracownik powinien współdziałać z pracodawcą w zakresie:
* ustalenia stopnia narażenia na czynniki szkodliwe, występujące w środowisku pracy,
* znajomości podstawowych zasad ochrony zdrowia przed działaniem czynników szkodliwych,
* stosowania środków ochrony zbiorowej (np. wentylacja, obudowy maszyn, tłumiki, ekrany),
* informowania pracodawcy o uszkodzeniach urządzeń, maszyn, instalacji, mających wpływ na obecność czynników szkodliwych,
* używania przydzielonych środków ochrony indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem oraz informowania pracodawcy o ich uszkodzeniu lub trudnościach w stosowaniu,
* poddawania się wstępnym, okresowymi i kontrolnym oraz innym zalecanym badaniom lekarskim, a także stosowania się do wskazań lekarza.

Ochrona zdrowia pracowników w środowisku pracy
* Kodeks pracy z 26.VI.1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. nr.21, poz. 94 z późn. zm.).
* Rozp. MPiPS z 26.IX.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650).
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 93, poz. 645).
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).
* Rozp MZiOS z 30.V.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.).
* Rozp. Rady Ministrów z 30.VII. 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. nr 132, poz. 1115).
* Rozp. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29.XI.2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U nr 217, poz. 1833 z późn. zm.).
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.IV.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81, poz. 716).
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1.XII.2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).
* Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2.IV.2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. nr 71, poz. 649).
* Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz.U. nr 216, poz.1824).

Stan prawny na dzień 31 marca 2006 r.

Czynniki szkodliwe w środowisku pracy
Czynniki chemiczne
Substancje toksyczne
Najbardziej typowymi substancjami toksycznymi są rozpuszczalniki organiczne benzen i jego homologi, tri i tetrachloroetylen, CS2. W przypadku narażenia ostrego na stężenia znacznie przekraczające normatywy higieniczne, może dojść do zatrucia ostrego (którego efekty mogą ujawnić się jeszcze w trakcie zmiany roboczej) lub po różnie długim okresie utajenia.

Substancje palne i wybuchowe
Substancje żrące i drażniące
Gazy drażniące (chlor, tlenki azotu, dwutlenek siarki, formaldehyd, fosgen i fluorowodór)

Chemiczne czynniki rakotwórcze
Benzydyna, benzen, WWA, zw. chromu, niklu, chlorek winylu, azbest.

Substancje o działaniu uczulającym
Czynniki fizyczne
Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące to strumień cząstek, których energia jest na tyle duża, aby wywołać jonizację, czyli zmianę stanu elektrycznego komórki. Promieniowanie to można podzielić w zależności od źródła pochodzenia na naturalne – promieniowanie kosmiczne oraz pochodzące z rozpadu naturalnych pierwiastków promieniotwórczych oraz sztuczne – lampy rentgenowskie, reaktory atomowe i produkowane w nich sztuczne pierwiastki promieniotwórcze.
W zależności od rodzaju strumienia cząstek: promieniowanie a (jądra helu) charakteryzujące się dużą masą, ale małą zdolnością przenikani a przez materię, promieniowanie b (elektrony) i promieniowanie g, do którego zalicza się także promieniowanie rentgenowskie (X).

Narażenie zawodowe na promieniowanie jonizujące dotyczy następujących grup zawodowych:

górnicy, radiolodzy i personel pomocniczy w gabinetach rentgenowskich,
personel szpitalny, opiekujący się pacjentami, którym podawano preparaty radioizotopowe w trakcie leczenia lub diagnostyki.
personel laboratoriów diagnostycznych stosujących metody radioimmunologiczne.


Promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe
Promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe są rodzajami promieniowania optycznego znajdującego się poza zakresem percepcji wzrokowej człowieka. Podczerwień obejmuje fale elektromagnetyczne o długości od 1 mm (daleka podczerwień tzw. IRC) do 760 nm (bliska podczerwień IRA) natomiast ultrafiolet zakres od 320 nm (UVA) do 100 nm (UVC).
Źródłami podczerwieni są najkrócej mówiąc wszelkie źródła ciepła. Najbardziej typowymi są wszelkiego rodzaju piece, zarówno stosowane w hutnictwie metali, jak i hutnictwie szkła, a także w zakładach zajmujących się produkcją ceramiki zarówno tradycyjnej jak i budowlanej, piece piekarnicze, kotły, rozgrzane części pracujących maszyn, obrabiane na gorąco części maszyn, Narażenie na podczerwień występuje również podczas procesów ogrzewania i suszenia przy pomocy promienników podczerwieni, (np. lakiernie, linie pakowania żywności, zakładu włókiennicze, papiernie) Należy również wspomnieć o narażeniu zawodowym na podczerwień pracowników ferm drobiu oraz strażaków podczas gaszenia pożarów.
Specyficznym źródłem podczerwieni są lasery, zwłaszcza te, które emitują wiązkę promieniowania o dużej mocy, używane głównie w przemyśle do obróbki i cięcia metali.
Skutkami ekspozycji ostrej są uraz termiczny i jego następstwa: oparzenia bądź udar cieplny

Narażenie na ultrafiolet podczas wykonywania pracy zawodowej dotyczy głównie pracowników zatrudnionych do pracy pod otwartym niebem, czyli rolników, rybaków oraz pracowników budowlanych i drogowych, ludzi zajmujących się handlem obwoźnym, przewodników wycieczek, zwłaszcza wysokogórskich.
Narażenie stricte zawodowe na promieniowanie ultrafioletowe występuje głównie podczas procesu spawania. Łuk elektryczny powstający w trakcie spawania elektrycznego jest najbardziej typowym źródłem ultrafioletu o znacznym natężeniu. Dopuszczalny czas pracy bez ochron osobistych w świetle obowiązujących normatywów higienicznych przy zwykłym spawaniu wynosiłby kilka sekund. Również podczas spawania gazowego, głównie tlenowo acetylenowego temperatura jest na tyle wysoka, aby doszło do emisji ultrafioletu o znacznym natężeniu.
Innym źródłem intensywnego promieniowania ultrafioletowego są używane powszechnie do dezynfekcji sprzętu i urządzeń w służbie zdrowia i przemyśle spożywczym lampy rtęciowe. Źródłem narażenia dla personelu medycznego jest terapia dermatologiczna oraz utwardzanie wypełnień stomatologicznych. Ultrafiolet stosowany jest do utwardzania tworzyw sztucznych, produkcji układów scalonych, dezynfekcji wody i żywności, sterylizacji krwi, w oczyszczalniach ścieków do redukcji cyjanków,

Pola i promieniowanie elektromagnetyczne
Hałas słyszalny, ultradźwięki i infradźwięki
Hałasem nazywa się dźwięki o dowolnym charakterze akustycznym, niepożądane w danych warunkach i dla danej osoby.
Normatywy higieniczne określają maksymalny dopuszczalny poziom ekspozycji na hałas słyszalny w odniesieniu do 8h dnia pracy (85 dB[A]), maksymalny poziom dźwięku A LA max(115 dB) i szczytowy poziom dźwięku C - L C peak (135 dB).
Najbardziej istotnymi źródłami hałasu, są silniki spalinowe, sprężarki, młyny kulowe, sita wibracyjne, kruszarki, prasy i młoty mechaniczne, szlifierki, wiertarki, biaksy, obrabiarki do drewna, maszyny włókiennicze, wentylatory, pompy.

Drgania mechaniczne
Podwyższone i obniżone ciśnienie atmosferyczne
Choroba dekompresyjna lub kesonowa.
Pyły
Pyły nieorganiczne
pyły azbestu
pyły zaw. wolną krystaliczną krzemionkę
pyły sztucznych włókien mineralnych
pył cementu, talku, grafitu, fosforytów

Pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz pyły organiczne syntetyczne
pyły pochodzenia zwierzęcego i roślinnego( pył drewna, pył zbożowy)
pyły mas plastycznych i włókien syntetycznych
Czynniki biologiczne
Wirusy i priony
Bakterie
Grzyby
Rośliny
Zwierzęta
Ergonomia (Niewłaściwa organizacja pracy)
Przyczynami wypadków przy pracy są najczęściej niewłaściwa organizacja pracy wywołująca przeciążenie uwagi powodujące spadek koncentracji, powodujący zagrożenie wykonaniem czynności wywołującej w następstwie ciąg zdarzeń, których efektem jest wypadek przy pracy.
W przypadku chorób zawodowych najistotniejsze spośród czynników powodujących choroby zawodowe należą praca wymagająca wykonywania ruchów monotypowych, wywołujące ucisk na nerwy, nadmierne napięcie statyczne i dynamiczne mięśni, przeciążenie układu kostno-stawowego, a wreszcie nadmierne obciążenie narządu głosu wywołane nieprawidłowym sposobem jego emisji.
Czynniki psychospołeczne
Stres wywoływany:

pracą nieodpowiadającą własnym aspiracjom i zainteresowaniom
pracą na niskim w stosunku do aspiracji stanowisku
pracą na za wysokim w stosunku do umiejętności stanowisku
nadmiernym obciążeniu wykonywaną pracą
niewystarczającemu obciążeniu wykonywaną pracą
wykonywaniem pracy, wobec której istnieje negatywny odbiór społeczny
wykonywaniem pracy, w trakcie której istnieje zagrożenie życia lub zdrowi
Norma higieniczna - to prawnie ustanowiona wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (natężenia) czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy, z którą porównywane są wyniki pomiarów tego czynnika w celu oceny narażenia pracownika.
Narażenie zawodowe (ekspozycja) - to złożone pojęcie ilościowo-jakościowe, określające rodzaj i stężenie czynnika szkodliwego dla zdrowia oraz czas jego działania, zarówno w stosunku do zmiany roboczej, jak też długich okresów pracy.
Stanowisko pracy - to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik wykonuje czynności zawodowe stale lub okresowo.

Środowisko pracy - to zbiór określonych przestrzennie lub organizacyjnie miejsc, w których pracownicy wykonują swoje czynności zawodowe.


Obowiązki pracodawcy - mające na celu ochronę zdrowia pracowników w środowisku pracy - wynikają głównie z Kodeksu pracy (dział dziesiąty pt. "Bezpieczeństwo i higiena pracy").

Obowiązkiem pracodawcy jest między innymi:
* znać obowiązujące normatywy higieniczne (najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych),
* stale monitorować lub dokonywać okresowo na swój koszt badań i pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy,
* ustalić czas oddziaływania czynników szkodliwych,
* dokonać oceny i udokumentować ryzyko zawodowe występujące przy pracach w narażeniu na czynniki szkodliwe,
* stosować środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko związane z narażeniem na czynniki szkodliwe,
* informować pracowników o zagrożeniach i sposobie postępowania w celu jego ograniczenia lub uniknięcia.
¦ograniczaniu ryzyka zawodowego i przeprowadzaniu jego ocen,

¦likwidowaniu zagrożeń u źródeł ich powstawania,

¦dostosowaniu warunków i proce sów pracy do możliwości zatrudnionego, głównie przez odpowiednie projektowanie i organizowanie stanowisk, dobór maszyn i innych urządzeń technicznych oraz narzędzi, a także metod produkcji i pracy - z uwzględnieniem zmniejszenia jej uciążliwości, zwłaszcza monotonnej i w ustalonym z góry tempie, oraz ograniczenia negatywnego wpływu takiej pracy na zdrowie ludzi,

¦stosowanie nowych rozwiązań technicznych,

¦zastępowanie niebezpiecznych procesów technologicznych, urządzeń, substancji i innych materiałów bezpiecznymi lub mniej niebezpiecznymi,

¦ nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej,

¦instruowanie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jan Kostrzewski określa zdrowie społeczności w sposób następujący: zdrowie społeczeństwa ludzkiego jest to nie tylko brak choroby oraz dobry stan zdrowia psychicznego i społecznego jednostek składających się na dane społeczeństwo, ale również harmonijny rozwój naturalny ludności oraz takie warunki otoczenia, które sprzyjają zdrowiu ludności.
Stan zdrowia populacji uwarunkowany jest przez czynniki genetyczne, środowiskowe, jakość opieki zdrowotnej i strukturę populacji. Ocena stanu zdrowia populacji może zostać dokonana poprzez określenie stanu zdrowia poszczególnych jej członków, w tzw. pomiarze bezpośrednim stanu zdrowia. Inną metodą, tzw. pośrednią, jest wykorzystanie do tego celu licznych wskaźników zdrowotnych, z których najważniejsze dotyczą długości życia, zachorowalności i umieralności.
W Polsce jedynym w pełni funkcjonującym systemem, który jest wykorzystywany w analizach stanu zdrowia jest rejestr przyczyn zgonów. Inne, ważne elementy oceny stanu zdrowia oparte o wskaźniki zapadalności, chorobowości i śmiertelności są z konieczności pomijane z powodu braku pełnych danych.
Analiza współczynników umieralności jako podstawowe źródło informacji o stanie zdrowia oparta jest na założeniu, że (poza przypadkami nagłymi) zgon nastąpił z przyczyny przewlekłej, na którą dana osoba wcześniej cierpiała. Stad w oparciu o umieralność następuje pośrednie szacowanie chorobowości, jako wskaźnika najbardziej potrzebnego do celów planowania opieki zdrowotnej i zapobiegania występowania chorób.
Nowoczesne wskaźniki epidemiologiczne zwracają coraz większą uwagę nie tylko na długość życia, ale i jego jakość. Współczynniki długości życia standaryzowane do jakości życia, lub też stopnia sprawności (DALY - Disability Adjusted Life Years, HALE – Heath adjusted life expectancy, QALY - Quality Adjusted Life Years) stanowić będą w przeszłości jedno z podstawowych narzędzi służących do oceny stanu zdrowia populacji i możliwości interwencji. Ich kalkulacja w Polsce wymaga jeszcze dalszych badań i znacznych  przygotowań organizacyjnych.
Wskaźniki epidemiologiczne
- oczekiwana długość życia
zapadalność i chorobowość według przyczyn
- umieralność
- umieralność wg. przyczyn
WSKAŹNIKI EPIDEMIOLOGICZNE
 Oczekiwana długość życia
 Zapadalność i chorobowość wg. przyczyn
 Umieralność
 Umieralność wg. przyczyn

WSKAŹNIKI EPIDEMIOLOGICZNE

 Umieralność noworodków

Liczba zgonów w ciągu pierwszego miesiąca życia w danym przedziale czasu x k
______________________________________
do liczby żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu


 Umieralność niemowląt

Liczba zgonów w ciągu pierwszego roku życia w danym przedziale czasu x k
_______________________________________
do liczby żywych urodzeń w tym samym przedziale czasu

 Współczynnik chorobowości

Liczba osób chorujących na daną chorobę w danym przedziale czasu x k
_______________________________________
do liczby osób w populacji objętej ryzykiem w określonym przedziale czasu.


 Współczynnik śmiertelności

Liczba zgonów z powodu chorobę w danym przedziale czasu x k
_______________________________________
do liczby zdiagnozowanych przypadków tej choroby w tym samym przedziale czasu.

 Współczynnik umieralności

Liczba zgonów w danym przedziale czasu x k
_____________________________________
do przeciętnej liczby osób w populacji w określonym przedziale czasu.


 Współczynnik zapadalności

Liczba nowych zachorowań w danym przedziale czasu x k
_______________________________________
do przeciętnej liczby osób w populacji w określonym przedziale czasu.
Zanieczyszczenia środowiska dzielą się na:


Fabryka zanieczyszczająca powietrze
Zanieczyszczenie powietrza - występowanie w atmosferze różnych substancji w takiej koncentracji i przez tak długi czas, że prowadzi do szkodliwych konsekwencji dla zdrowia lub samopoczucia ludzi, dla organizmów żywych albo do uszkodzeń obiektów nieożywionych (np. przez korozję).
Główne zanieczyszczenia powietrza: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx), tlenek węgla (CO), ozon troposferyczny (O3), ołów (Pb), pyły,
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie powietrza.
Zanieczyszczenia wody - zmiany cech fizycznych, chemicznych i biologicznych, uniemożliwiające wykorzystanie wód do celów pitnych lub gospodarczych.
Główne zanieczyszczenia wód: pestycydy, węglowodory, fenole, metale ciężkie[potrzebne źródło].
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenia wody.


Rura ściekowa i wypływające z niej ścieki
Zanieczyszczenia gleby - zmiana cech gleby uniemożliwiająca jej normalne użytkowanie.
Główne zanieczyszczenia gleby: metale ciężkie, nawozy sztuczne[potrzebne źródło]
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie gleby.
Skażenia promieniotwórcze - to skażenie wody, gleby lub powietrza substancjami promieniotwórczymi powstałe przeważnie podczas awarii urządzeń jądrowych, wybuchu bomby atomowej itp.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie promieniotwórcze.
Zanieczyszczenie hałasem to zanieczyszczenie spowodowane dużą emisją hałasu przez urządzenia mechaniczne np. samoloty, samochody itp. Jest typowe dla środowiska miejskiego.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie hałasem.
Zanieczyszczenie krajobrazu polega na zmniejszeniu wartości estetycznych otoczenia przez ingerencję człowieka np. hałdy.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie krajobrazu.
Zanieczyszczenie światłem to emisja światła, która przeszkadza przeważnie w obserwacjach astronomicznych, i w żerowaniu zwierzętom.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Zanieczyszczenie światłem.
Skutki zanieczyszczenia środowiska [edytuj]


Smog (Nowy Jork) jest jednym z przykładów zanieczyszczenia środowiska
Najpoważniejszymi dotychczas odczuwanymi przez nas skutkami degradacji środowiska są:
Globalne ocieplenie
Dziura ozonowa
Smog
Kwaśne deszcze
Ozon przygruntowy
Efekt cieplarniany jest spowodowany przez emisję do atmosfery dużych ilości tzw. gazów cieplarnianych tj. dwutlenku węgla, ozonu oraz freonów. Następstwem efektu cieplarnianego jest podwyższenie się średniej temperatury na Ziemi. Skutkuje to topnieniem lodowców, przesuwaniem się stref klimatycznych na północ, wymieraniem gatunków, gwałtownymi zmianami pogody oraz częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych (huragany, gradobicia).
Dziura ozonowa jest spowodowana głównie przez emisję freonów oraz tlenków azotu. Powłoka ozonu w górnych warstwach atmosfery (przy powierzchni ziemi ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem UV. Bez tej powłoki zaistnienie życia na Ziemi byłoby niemożliwe. Największy ubytek ozonu notowany jest nad Antarktydą. Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry, częstsze występowanie raka skóry, uszkodzenie wzroku oraz niższe plony (ponieważ promieniowanie UV uszkadza chlorofil.
Smog jest spowodowany przez emisję głównie spalin i pyłów do atmosfery przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Tworzy się przeważnie nad dużymi metropoliami. Smog może doprowadzić do lokalnego opadu kwaśnego deszczu. Skutki smogu to przeważnie niszczenie elewacji budynków, pomników itp., gorsze samopoczucie, niższy poziom zdrowia mieszkańców, alergie oraz astmę. Miasta borykające się z problemem smogu to np.: Tokio, Ateny, Los Angeles, Londyn.
Kwaśne deszcze są spowodowane przez emisję do atmosfery głównie tlenków siarki i tlenków azotu. W kontakcie z wodą tworzą silne kwasy: kwas siarkowy oraz kwas azotowy. Kwaśne deszcze występują głównie w rejonach silnie zurbanizowanych. Mają bardzo negatywny wpływ na środowisko powodując m.in. niszczenie budynków, niszczenie lasów (Karkonosze) oraz zakwaszanie gleby.
Rekultywacja - przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom (przede wszystkim leśnym i rolniczym) zdewastowanym i zdegradowanym przez działalność człowieka.
Wybrane metody rekultywacji gruntów:
zalesianie
zalewanie
zasypywanie terenów kopalnianych
Pojęcie odnosi się również do wód. Jednym ze sposobów polepszenia stanu zdegradowanych jezior jest ich rekultywacja (zob. rekultywacja jezior). Celem rekultywacji jezior jest przywrócenie ich poprzednich funkcji, a także cech fizycznych, chemicznych i biologicznych jak najbardziej zbliżonych do naturalnych. Dobór odpowiedniej metody, uwarunkowany jest odmiennością poszczególnych jezior, różnic w sposobach i zakresach zanieczyszczenia, a także ich położenia w zlewni.
POZIOM I
Nowością tej piramidy jest przede wszystkim wprowadzenie nowego dodatkowego poziomu - aktywności fizycznej. Ruch został uznany za nieodzowny element łączący się ze zdrowiem i dlatego znalazł się u podstawy piramidy, czyli na pierwszym poziomie. Zaleca się codziennie przynajmniej 30-minutowy szybki marsz.

Ponadto w tej piramidzie niektóre produkty znalazły się na zupełnie innym miejscu. Te, które były u jej podstawy, zostały przesunięte na szczyt i odwrotnie.

POZIOM II to produkty z pełnego ziarna w większości posiłków oraz tłuszcze roślinne - oliwa, olej sojowy, słonecznikowy, rzepakowy i inne tłuszcze roślinne;
POZIOM III to warzywa - dozwolone, owoce 2-3 razy dziennie;
POZIOM IV to orzechy, rośliny strączkowe 1-3 razy dziennie
POZIOM V to produkty mleczne lub suplementy wapnia 1-2 razy dziennie; na szóstym poziomie, a więc najrzadziej: czerwone mięso oraz białe pieczywo, makarony, ryż .